LIEVE PA (Chris, English version printed below)

Vannacht schreef ik onderstaande brief aan mijn vader. Inmiddels zijn we in Vietnam tickets aan het boeken omdat het niet goed met hem gaat. Kortom, binnen zeer afzienbare tijd zijn we terug in Nederland.

LIEVE PA
Je ligt in het ziekenhuis met een lichaam dat je in de steek laat. Je hart doet niet wat het zou moeten doen. De laatste dagen heb ik nagedacht wat ik over je zou willen vertellen als je komt te overlijden. Maar waarom wachten? Ik kan het beter nu doen, nu je het nog zelf kan lezen. En het liefst vertel ik het je natuurlijk live als we 1 augustus vanaf Schiphol door rijden en we je begroeten, met een stevige hug om dat tere lijf van je.

Lieve Pa, dat hart van jou doet het al jaren niet. Althans, niet goed genoeg. Maar op dit moment laat het je wel op een gruwelijke manier zitten. Of eigenlijk liggen. En daar zit hem nu ook het probleem: je bent als je ligt te benauwd om de noodzakelijke operatie te laten uitvoeren.

Lieve Pa klinkt een beetje gek. Wij waren thuis niet zo van het uiten van gevoelens. Het zal wel iets met jullie en later onze protestantse opvoeding te maken hebben. Maar knuffels, de troostende arm om iemands schouder, of het simpelweg vasthouden van elkaars hand hebben we ons de afgelopen 15 jaar alsnog moeten eigen maken. Ik weet niet of de komst van onze kinderen, of van jullie ouderdomsgebreken de aanleiding is geweest, maar langzaam aan hebben we het elkaar nog een beetje aangeleerd. Maar het ‘liefs van ons’ onderaan een appje voelt nog altijd wat onwennig.

Lieve Pa, wat heb je het de laatste jaren, niet alleen aan je hart, maar ook voor je kiezen gehad. Ergens in 2012 meen ik werd je voor het eerst vanwege je hartfalen in het ziekenhuis opgenomen. De afgelopen jaren heeft zich dat regelmatig herhaald. 19 december 2015 kreeg Ma de hersenbloeding die haar en jouw leven veranderde. Sindsdien heb je, ondanks je eigen beperkingen, invulling gegeven aan de huwelijkse belofte ‘in voor- en tegenspoed’. Wat hebben die laatste jaren veel van je gevergd. Eerst de zorg voor ma thuis, en na haar zware operatie in 2018, je onophoudelijk heen en weer reizen naar het verzorgingstehuis in Rotterdam en later Papendrecht. 

Lieve Pa, die zorg voor Ma typeert jou: je zorgzaamheid en trouw, maar ook je gebrek aan zelfbescherming of misschien wel overmoed. Ik red me wel, het loopt wel los, het is even niet anders, en tientallen andere dooddoeners (is er ook een letterlijke betekenis van dit woord?) kwamen uit jouw mond. Als één van ons dan zei dat je echt beter moest oppassen en rustiger aan moest doen, pareerde je dat met de vraag: ‘Oh ja, vind je dat?’, om vervolgens door te gaan met wat je deed.

Lieve Pa, we lijken daarmee wel een beetje op elkaar. Ik houd mijzelf ook graag wat op de vlakte en heb niet altijd behoefte aan diepgang in elke relatie of ieder gesprek. Maar als je je eigen gevoelens niet uit, krijg je vaak ook geen inzicht in die van anderen. Door jezelf niet te uiten, veroorzaak je zelf bovendien onbegrip bij de ander. 

Lieve Pa, tot een paar weken geleden heb je overeind kunnen houden dat het wel ging. Misschien hadden we de signalen beter moeten interpreteren, wetende hoe je dat beeld van ‘het valt wel mee’ overeind probeert te houden. Nu lig jij aan de hartbewaking en ik in een nachttrein in Vietnam. Ik hoop dat je de komende weken herstelt en dat we binnenkort samen nog eens over deze dingen kunnen praten. Als je definitief besluit er tussenuit te knijpen, dan breken wij onze reis af en komen we met z’n vijven naar huis. Deze reis zijn we tenslotte als gezin met elkaar begonnen, die kunnen we alleen maar gezamenlijk beëindigen. En mocht dat zo zijn, dan hoop ik dat we op tijd zijn om je te zien en te spreken. Maar nog veel meer hoop ik op je herstel. De artsen zeggen dat die mogelijkheid er is. Als je alle energie die je de afgelopen jaren hebt gestopt in de zorg en aandacht voor anderen, nu één keer besteedt aan je eigen herstel, dan kun je dat broze lichaam misschien weer aan de gang krijgen. En als je dat niet meer wilt, dan is het ook goed.

Lieve Pa, voor mij ben je de beste vader: altijd zorgzaam, nooit veroordelend, altijd geïnteresseerd. Dat je de laatste jaren zei dat je trots op me was, om de manier waarop we onze kinderen opvoeden en om wat ik heb bereikt, betekent bovendien veel voor me. Ik zelf hoop dat ik je 1 augustus kan vertellen hoe trots ik op jou ben dat je er weer bovenop gekomen bent. En zo niet, dan is het ook goed. In ben in ieder geval trots dat je mijn vader bent.

Chris

Last night I wrote this letter to my dad. Right now we are making ticket reservations to leave Vietnam because he is not doing well. Very soon we will be back in The Netherlands.

DEAR DAD
You are in the hospital with a body that lets you down. Your heart does not do what it should do. The last few days I have been thinking about what I would like to tell at your funeral. But why wait? I can do it better now, while you can still read it yourself. And of course I prefer to tell you live on August 1 after we return from our trip, when we drive straight to you from Schiphol. And when we say hello, with a big hug to that delicate body of yours.

Dear Dad, that heart of yours has not been working for years. At least not good enough. But at the moment it is leaving you in a horrible way. And that is where the problem lies: it makes it impossible to have the necessary surgery.

Dear Dad sounds a bit crazy. We were not so at home with expressing feelings. It must have something to do with you and later with our Protestant upbringing. Hugs, the comforting arm around someone's shoulder, or simply holding each other's hand, we had to learn that in the past 15 years. I do not know whether the arrival of our children, or of your old age defects, was the reason, but gradually we have learned this to each other a little. But the ‘all the love’ at the bottom of an app still feels a little awkward.

Dear Dad, what a hard times you have had in recent years, not only because of your heart. Sometime in 2012 you went to hospital for the first time because of your heart failure. This has been repeated regularly in recent years. December 19, 2015, Ma got the stroke that changed her and your life. Since then, despite your own limitations, you have fulfilled the marital promise "in prosperity and adversity." What a lot has demanded of you in recent years. First taking care of ma at home, and after her major operation in 2018, you continuously travel back and forth to the nursing home in Rotterdam and later Papendrecht.

Dear Dad, that care for Ma characterizes you: your care and loyalty, but also your lack of self-protection or perhaps overconfidence. I can handle it, it runs loose, it is no different, and dozens of other platitudes came from your mouth. If one of us then said that you really had to be more careful and take it slower, you would counter that with the question: "Oh yes, do you think so?" And then continue with what you did.

Dear Dad, we look a bit like each other. I also like to keep myself save and do not always need depth in every relationship or conversation. But if you do not express your own feelings, you often do not gain insight into those of others. By not expressing yourself, you also cause incomprehension in the other person.

Dear Dad, until a few weeks ago you were able to sustain that it went well. Perhaps we should have interpreted the signals better, knowing how you keep that image of "it is not so bad" afloat. Now you are at intensive care and I am on a night train in Vietnam. I hope you recover in the coming weeks and that we can talk about these things together again soon. If you finally decide to not recover anymore, we will break off our journey and come home with five of us. After all, we started this journey together as a family, so we can only end together. And should that be the case, I hope we are on time to see you and talk to you. But much more I hope for your recovery. The doctors say that there is a possibility. If you put all the energy that you have invested in the care and attention for others into your own recovery once in a while, then you may be able to get that brittle body back in motion. And if you no longer want that, it is also good.

Dear Dad, for me you are the best father: always caring, never judgmental, always interested. The fact that you have said in recent years that you were proud of me, for the way we raise our children and for what I have achieved, also means a lot to me. I myself hope that I can tell you on 1 August how proud I am of you that you have recovered. And if not, then it is also good. In any case I am proud that you are my father.

Chris